Mae gwaith y pensaer John Coates Carter yn gyfrinach sydd wedi ei chadw’n ddiogel. Mae ei adeiladau’n ymgorffori y Mudiad Celfyddyd a Chrefft ar ddechrau’r ugeinfed ganrif – a dywedir bod eglwys St Paul ymhlith y gorau o’i eglwysi cynnar sydd wedi goroesi.
Grangetown, City of Cardiff
Yn 1885, rhoddodd yr Arglwydd Windsor erw o dir ar gyfer sefydlu eglwys yn Grangetown, un o faestrefi newydd Caerdydd. Ef hefyd a fu’n gyfrifol am roi’r arian ar gyfer y costau adeiladu cychwynnol, sef £4,000. Gosodwyd y garreg sylfaen yn 1889, ac agorwyd yr adeilad gan Esgob Llandaf ar 3 Chwefror 1890. Ychwanegwyd cangell yn 1902.
Mae llyfr Pevsner, ‘Buildings of Wales’ yn disgrifio’r deunyddiau adeiladu fel ‘ecsentrig o’r mwyaf’. Mae’r waliau wedi eu hadeiladu o rwbl Pennant a cherrig nadd tywodfaen pinc Swydd Stafford. Yn yr eglwys hefyd ceir enghraifft gynnar ac anghyffredin o’r defnydd o goncrit; adeiledir prif ddarnau’r adeilad â choncrit wedi’i gymysgu â cherrig bychain, briciau wedi’u malu a cherrig mân tywodfaen.
Daeth Eglwys St Paul yn enwog yn 2005 pan ymddangosodd mewn episod o Dr. Who (Father’s Day) ac oherwydd hyn mae’n gyrchfan poblogaidd ar gyfer dilynwyr y gyfres deledu Dr Who.
Pontcanna, City of Cardiff
Adeiladwyd yr eglwys hon yn 1883-6 gan y pensaer J Prichard. Ei fwriad gwreiddiol oedd adeiladu eglwys ar ffurf croes, ond daeth yn amlwg bod hyn yn rhy uchelgeisiol - ac adeiladwyd tair cilfach cyntaf corff yr eglwys yn unig.
Bae Caerdydd, City of Cardiff
Anaml iawn y gwelwch yng Nghymru eglwys sydd â chladin pren gwyn – ac mae gan yr Eglwys Norwyaidd stori unigryw i’w hadrodd, yn ogystal â chysylltiad ag un o hoff awduron plant y byd: Roald Dahl.
Marshfield, Gwent
Mae Eglwys St Mair, Maerun, yn eglwys brydferth sy’n dyddio nôl i’r ddeuddegfed ganrif. Yn nythu’n glud yn y llain las rhwng Caerdydd a Chasnewydd, mae bellach yn adnabyddus am fod yn lleoliad ar gyfer un o episodau Dr Who!
