St Tanwg
Llandanwg, Gwynedd
Saif eglwys hynafol St Tanwg yng nghanol y twyni tywod yn Llandanwg. Honnir iddi gael ei sefydlu yn y bumed ganrif gan St Tanwg ei hun, ac mae’n un o’r sefydliadau Cristnogol hynaf ym Mhrydain.
Eglwys a sefydlwyd gan Sant Tydecho yn y 6g ar ôl iddo ddod i'r ardal o Gernyw.
Mae'r adeilad presennol yn dyddio o'r 14g ac o adeiladwaith anghyffredin, yn hir ac isel ei ffurf. Mae esgryrn morfil ar flaen y fynedfa! Dr John Davies oedd rheithor Mallwyd am 30 mlynedd ar ddechrau'r 17g ac ef a foderneiddiodd yr eglwys; ceir cofeb iddo yn yr eglwys a godwyd ar ddau ganmlwyddiant ei farwolaeth. Mae nofel hanesyddol Sgythia gan y cyn ficer Gwynn ap Gwilym yn adrodd ei hanes cyffrous cyn y Rhyfel Cartref wrth ail adeiladu'r eglwys, y rheithordy a tri phont ynghyd a chydweithio ar ddiywgio'r Beibl sydd wedi bod yn hanfodol i sicrhau dyfodol yr iaith Gymraeg hyd heddiw.
Mae 2020 yn nodi'r 400 mlynedd ers cyhoeddi'r Beibl newydd diwygiedig.